praca dyplomowa z początku wieku
System finansowania świadczeń zdrowotnych
Idealnym modelem rynku handlowego jest prosty rynek. Polega na wymianie towarów lub usług na pieniądze między sprzedawcą (usługodawcą) a kupującym (konsumentem). Czynnikiem równoważącym podaż z popytem jest cena. W ochronie zdrowia model ten odpowiadałby finansowaniu opieki zdrowotnej ze środków własnych pacjenta.
Rysunek.3.1.1. Finansowanie świadczeń zdrowotnych z funduszy pacjentów
Źródło: Z.Kissimowa-Skarbek, „Zdrowie publiczne” t.II, 2001
Pacjent, w zależności od swoich możliwości finansowych, decyduje się na zakup usług. Niestety system ten nie chroni grup ubogich i wysokiego ryzyka. Nawet w Stanach Zjednoczonych tylko 17% wydatków na opiekę zdrowotną pochodzi z opłat za opiekę zdrowotną (Getzen, 2000).
Innym modelem ograniczającym dostęp do opieki zdrowotnej ze względu na konieczność posiadania aktualnych środków na zakup świadczeń medycznych jest system zwrotu pacjentowi opłat przez zakład ubezpieczeń. Dostępność zależy również od pakietu świadczeń zawartego w zakresie ubezpieczenia.
Rysunek 3.1.2 System refinansowania opłat za usługi zdrowotne
Źródło: Z.Kissimowa-Skarbek , ,,Zdrowie Publiczne” tom II, 2001)
Modelem eliminującym bezpośrednią zapłatę pacjenta za usługi medyczne jest „Powszechny System Ubezpieczeń Zdrowotnych”. Cechą charakterystyczną systemu jest rozkład ryzyka wśród osób uprawnionych do świadczeń zdrowotnych. Daje to większe poczucie bezpieczeństwa, ponieważ nagły początek choroby w mniejszym stopniu zagraża budżetowi pacjenta. Płatnikiem świadczeniodawcy jest fundusz ubezpieczeniowy, który pokrywa koszty leczenia ubezpieczonego.
Rys.3.1.4.,, Powszechny System Ubezpieczeń Zdrowotnych”
Źródło: Z.Kissimowa-Skarbek, „Zdrowie publiczne” t.II, 2001)
Ten model finansowania opieki zdrowotnej z elementami systemu budżetowego obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 1999 r., a instytucjami ubezpieczeniowymi są kasy chorych. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne wynika z art. 19 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, a podstawę naliczania składki określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz.U.nr 161, poz. 1106, ze zm.).
Zróżnicowanie wysokości składki, charakterystyczne dla wielu rodzajów ubezpieczeń, w zależności od stopnia ryzyka ubezpieczeniowego, nie zostało przeniesione do ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Ustawodawca wychodząc z założenia o konieczności zapewnienia równego ilościowego i jakościowego dostępu do świadczeń wszystkim ubezpieczonym, niezależnie od wysokości opłacanej składki, oparł przepis ustawy m.in na zasadach solidarności społecznej i równego dostępu do świadczeń. Jednak model ubezpieczeniowy, a raczej obowiązujący w kraju model ubezpieczeniowo-budżetowy, wprowadza elementy rynkowe przy zakupie usług i pozwala na większą racjonalizację wydatków na świadczenia zdrowotne. Poważną wadą systemu jest tendencja do nadmiernego konsumowania świadczeń przez pacjenta, co utrudnia zakładowi ubezpieczeń ocenę potrzeb zdrowotnych i zabezpieczenie ich w umowach z świadczeniodawcami.
Do 1999 roku Polska posiadała system finansowania opieki zdrowotnej z budżetu państwa. Pacjent nie ponosił kosztów w momencie korzystania ze świadczeń medycznych, ale dostęp do nich był ograniczony ze względu na tworzenie barier przez jednostki ochrony zdrowia, np. w liczbie przyjmowanych pacjentów, w liczbie wykonywanych usług diagnostycznych i terapeutycznych. Budżetowy sposób finansowania ochrony zdrowia .
Mechanizmy płatności za usługi zdrowotne
Zarządzanie opieką zdrowotną polega na równoważeniu zasobów finansowych istniejących w systemie z potrzebami zdrowotnymi pacjentów. Ważne są formuły przekazywania pieniędzy, które powinny być zbudowane na odpowiedniej motywacji finansowej promującej skuteczne zachowania i nagradzającej dobrze funkcjonujących pracowników medycznych.
Alicja Sobczak wyróżnia następujące metody finansowania świadczeń zdrowotnych (Sobczak, 2001):
- budżet globalny – łączna kwota pieniędzy, która powinna pokryć koszty konkretnych usług, przydzielona usługodawcy na z góry określony czas (zwykle 1 rok). Kwotę tę można obliczyć na podstawie np. faktycznych wydatków poniesionych w poprzednim okresie rozliczeniowym, liczby osób mieszkających na terenie funkcjonowania danej jednostki, liczby łóżek, liczby świadczonych usług. Mechanizm ten jest typowy dla systemu finansowania ochrony zdrowia z budżetu państwa, gdzie pieniądze pochodzą z podatków.
- opłata za usługę – usługodawcy otrzymują wsteczny zwrot kosztów wszystkich usług diagnostycznych i terapeutycznych świadczonych na rzecz pacjentów. Kwota zwrotu pokrywa wszystkie koszty poniesione przez świadczeniodawcę i ewentualny zysk (w organizacjach nastawionych na zysk).
- opłata za przypadek – świadczeniodawcy otrzymują z góry określoną kwotę pieniędzy za wykonanie określonego pakietu usług związanych z konkretną potrzebą zdrowotną (np. kujawsko-pomorski system procedur w specjalnościach leczniczych).
- opłata za osobo-dzień – świadczeniodawca otrzymuje stałą kwotę za każdy dzień hospitalizacji pacjenta.
- opłata kapitacyjna – zwykle dotyczy podstawowej opieki zdrowotnej. Jest to opłata stała za każdego faktycznego lub potencjalnego pacjenta umieszczonego na tzw. liście pozytywnej danego świadczeniodawcy.
Zalety i wady mechanizmu opłat
Z punktu widzenia trzech różnych podmiotów na rynku usług medycznych, możemy wyróżnić zalety i wady mechanizmu opłat.
Tabela 3.2.1. Zalety i wady różnych mechanizmów opłat z punktu widzenia płatnika
Mechanizm opłat | Zalety | Wady |
Budżet globalny | -łatwy w zarządzaniu
-niewielki wysiłek administracyjny -niski koszt systemu -z góry określone wydatki -dobry mechanizm kontroli kosztów -brak ryzyka finansowego |
-tendencja świadczeniodawców do zmniejszania liczby świadczeń nie odpowiada potrzebom zdrowotnym
-brak związku między finansowaniem a jakością usług |
Opłata za usługę | -szeroki dostęp do usług dla ubezpieczonych | -skłonność do nadużywania zbędnych i drogich usług
-wysokie ryzyko finansowe wymusza na płatniku ustalanie limitów -drogi system sterowania |
Opłata za sprawę | -określenie dokładnej struktury kosztów
-dobry dostęp do usług dla pacjentów |
-wysokie koszty eksploatacji systemu
skomplikowane raportowanie -wysokie koszty sterowania systemem |
Opłata osobodniowa | -szeroki dostęp do usług | -wysokie ryzyko finansowe ze względu na tendencję do wydłużania czasu trwania leczenia i niepotrzebnego leczenia
-brak skutecznej kontroli kosztów leczenia |
Opłata kapitacyjna | -niskie ryzyko finansowe
-ograniczone wydatki |
– tendencja usługodawcy do ograniczania dostępu do usług
-tendencja do obniżania jakości usług |
Źródło: A. Sobczak ,Mechanizmy finansowania świadczeń zdrowotnych,2001r.
Tabela 3.2.2. Zalety i wady różnych mechanizmów opłat z punktu widzenia świadczeniodawcy
Mechanizm opłat | Zalety | Wady |
Budżet globalny | -z góry ustalony budżet jest bodźcem do zwiększenia efektywności
-gwarancja i stabilność finansowania |
–ograniczony budżet
-wysokie ryzyko finansowe i związane z obciążeniem pracą -brak bodźców do rozwoju |
Opłata za usługę | -możliwość zastosowania nowoczesnych i intensywnych metod leczenia
-brak ryzyka finansowego |
-brak zachęt do racjonalizacji kosztów
-groźba wprowadzenia limitów usług przez płatnika |
Opłata za sprawę | -finansowanie w zależności od ilości świadczonych usług | -skomplikowane raportowanie |
Opłata osobodniowa | -zwiększenie obłożenia łóżek szpitalnych
– bodziec zwiększający podstawę łóżka |
-brak zachęt do racjonalizacji kosztów
-tendencja do hospitalizacji „lekkich” przypadków i unikania „kosztownych” przypadków |
Opłata kapitacyjna | -pewność finansowania ograniczonej liczby pacjentów z „listy pozytywnej” | -przeniesienie ryzyka finansowego na usługodawcę |
Źródło: A. Sobczak ,Mechanizmy finansowania świadczeń zdrowotnych,2001r
Tabela.3.3.3. Zalety i wady różnych mechanizmów opłat z punktu widzenia pacjenta
Mechanizm opłat | Zalety | Wady |
Budżet globalny | -poczucie bezpieczeństwa i stabilności | -ograniczenie dostępu do usług (kolejek)
-spadek jakości usług (głównie odczuwalny subiektywnie) |
Opłata za usługę | -szeroki dostęp do usług
-możliwość wykorzystania nowoczesnych technologii medycznych i wysoko wykwalifikowanej kadry |
tendencja dostawcy do korzystania ze zbędnych i drogich usług może być szkodliwa lub przynajmniej nieprzydatna
-groźba konieczności współpłacenia w przypadku wprowadzenia limitów |
Opłata za sprawę | -dobry dostęp do benefitów | -skrócenie czasu realizacji usługi
-ograniczenie stosowania nowoczesnych procedur medycznych |
Opłata osobodniowa | -dobry dostęp do benefitów | -skłonność do nadmiernego przedłużania hospitalizacji |
Opłata kapitacyjna | -poczucie bezpieczeństwa
-pewność opieki medycznej |
-ryzyko otrzymania świadczeń o niskiej jakości
-ograniczenie dostępności badań diagnostycznych i opieki specjalistycznej |
Źródło: A. Sobczak ,Mechanizmy finansowania świadczeń zdrowotnych,2001r
Procedura przetargowa – zaproszenie do składania ofert
Produkt (towar) zakupiony przez Kasy Chorych jest usługą medyczną i pielęgniarską. Strategie kontraktowania świadczeń medycznych określają Regionalne Kasy Ubezpieczeń Zdrowotnych, realizując zasadę równego dostępu do świadczeń zdrowotnych, a także zakres przedmiotowy świadczeń, które przysługują ubezpieczonym na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym z późniejszymi zmianami. Podmiotami uprawnionymi do składania ofert w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej są:
- publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej,
- osoby wykonujące zawody medyczne w formie praktyki indywidualnej i/lub grupowej.
Podmioty te powinny udzielać gwarantowanych przez państwo świadczeń zdrowotnych obywatelom i/lub osobom uprawnionym do środków publicznych na podstawie umowy z administratorem tych środków oraz na zasadzie powszechnego i równego dostępu co do zakresu i jakości tych świadczeń.
Zgodnie z prawem Kasy Ubezpieczeń Zdrowotnych ogłaszają przetarg i zapraszają świadczeniodawców do składania ofert. Ogłoszenie publikowane jest w prasie codziennej, w siedzibie organizatora, Funduszu Zdrowia, izbach samorządów medycznych. Ogłoszenie określa przedmiot zaproszenia do składania ofert i warunki, jakie musi spełniać oferta, a także czas i miejsce składania ofert.
Załącznik nr 1 – informacja z ZRKCH dotycząca ogłoszenia konkursu na przetargi.
Osoby zainteresowane zawarciem umowy składają oferty po ogłoszeniu konkursu Postępowanie przetargowe ma na celu wyłonienie najkorzystniejszej oferty, tj. gwarantującej ochronę i realizację świadczeń zdrowotnych dla określonej populacji na danym obszarze. Komisja oceniająca (komisja ds. konkurencji) decyduje i wybiera ofertę w publicznej i zamkniętej części posiedzenia, niezależnie od tego, czy powiadamia zainteresowane strony.
Oferta powinna zawierać pełną dokumentację dotyczącą:
- podmiot uprawniony do złożenia oferty
- wykaz osób udzielających świadczeń zdrowotnych
- organizacja usług, dostępność opieki, informacje dla pacjentów
- warunki mieszkaniowe, w tym prawo do korzystania z lokalu, opinie z inspekcji
Higieniczny
- sprzęt z wyposażeniem, aparaturą
- dokumenty potwierdzające ubezpieczenie od O.C.
- biznes – plan (koszty związane z funkcjonowaniem zakładu opieki zdrowotnej)
Przykład oferty złożonej kasom chorych stanowi załącznik 2
Po otwarciu ofert możliwe jest uzupełnienie braków formalnych w ciągu 48 godzin – Załącznik nr 3
Załącznik 3 – braki formalne
Kolejnym etapem są negocjacje, które mogą zakończyć się podpisaniem protokołu rozbieżności, w konsekwencji którego dochodzi do renegocjacji lub podpisania umowy. Umowa jest umową cywilnoprawną pomiędzy zarządcą środków publicznych na opiekę zdrowotną (Kasa Chorych) a oferentem (usługodawcą), która może być zawarta na czas określony (od jednego do kilku lat). Umowa taka określa zasady i warunki świadczenia i finansowania usług określonych w umowie.
W przypadku braków związanych z realizacją Umowy, niestosowaniem określonych zasad, nienależytym wykonaniem przedmiotu umowy; sankcja może być zastosowana w postaci kary umownej, rozwiązania umowy, obniżenia kwoty należnej usługodawcy – załącznik nr 4
Załącznik nr 4 umowa z Narodowym Funduszem Zdrowia
Jednym z elementów zawartych w kontraktowaniu usług medycznych jest zlecanie zabiegów chirurgicznych.